بوم یا مقوا ماکت بستری مناسب برای انجام نقوش تذهیب، گل و مرغ و نگارگری به شمار می اید. بوم ها مشتمل بر دو گروه اند: گروه اول بوم های یک تکه از الیاف کاغذ تشکیل شدند که جزو بهترین نوع بوم هستند و تغییر حالت نمی دهند و گروه دوم بوم های دو تکه هستند که روکش روی مقوا ضخیم تر چسبانده می شود. روکش از انواع کاغذ یا مقوا های گرم پایین شکیل می شود بهترین نوع ان ماکت های هلندی هستند. درگذشته برای تهیه ماکت هنرمندان خود دست به کار شده و کاغذ یا مقوا های نازک را روی مقوا کرجی کفش می چسباندند. مقوای کرجی نوعی مقوای صنتی است که از مواد بازیافتی تهیه می شود. ولی امروزه این صنعت در ایران اجرا شده و نمونه های ماکت در سایز های مختلف در دسترس است.
هنرمندان ایرانی همیشه بدنبال خلاقیت بوده اند و برای نقاشی به بوم ساده بسنده نکرده و سعی بر ان داشتند تا سطح کار خود را قبل از نقاشی اماده سازی کنند و بدین منظور بوم های مد نظر را به شیوه های خاص خود اذین می کردند. در اینجا به انواع بوم های مرسوم در تذهیب، گل و مرغ و نگارگری می پردازیم می توان از بوم دودی، بوم مرقش، بوم زرافشان، بوم ابر و باد، بوم ورق طلا، بوم اکریلیک، بوم گواش نام برد.
بوم دودی
بوم مد نظر را روی شعلۀ چراغ فتیله ای که بهترین نوع ان چراغ گرسوز یا حباب دار است با حرارت زیاد که خیلی دود کند حرکت می دهیم. در نظر داشته باشید فاصله بوم تا شعله باید انقدر باشد که کاغذ نسوزد و بیشترین حجم دود به سطح برخورد کند. برای انکه دوده بهتر روی بوم بشیند می توان از اسپری جلاء مات استفاده کرد. اسپری را روی سطح بوم از فاصله ۱۰ سانتیمتر بصورت عمودی و افقی زده و قبل از خشک شدن، بوم را روی چراغ گرفته و حرکت می دهیم. حرکت دست ما در شکل گیری دوده ها مهم است و بهتره دورانی انجام شود و سطح کار بصورت یکنواخت دودی شود. برای تثبیت نقوش دودی دو راه می توان پیشنهاد داد:
۱- مخلوط روغن جلاء و بنزین( ۱به ۱۰درصد) را اماده ساخته و با قلمو تخت بزرگ رنگرزی در جهت افقی روی سطح کار از یک طرف به طرف دیگرکشیده تا کل سطح را بپوشاند. مواظب باشید مواد از سطح کار چکه نکند و یا روی کار بیشتر نماند این کار باعث جمع شدن مخلوط و چروک می شود. مخلوط را پس از خشک شدن برای سه بار تکرار کرده و پس از بار سوم خیلی ارام سمباده ۴۰۰ می زنیم. سه بار این کار را انجام می دهیم و در انتها با سمباده(۸۰۰یا ۱۰۰۰) روی سطح را می ساییم تا مثل کاغذ گلاسه شود.
۲- روی دوده ها اسپری جلاء را بصورت عمودی و افقی پاشیده شود و این کار را برای ۳ تا ۵ بار می توان تکرار کرد. ( تجربه نگارنده: اسپری سوپرکیلر گلریز)
نویسنده: مریم میرصدرایی
